بیماری سرطان پوست زير نور آفتاب قرار نگيريد

اشعه ماوراءبنفش خورشيد، اين روزها يكي از خبرسازترين رويدادها بوده است و درباره مضراتي كه مي‌تواند براي سلامت انسان‌ها داشته باشد صحبت فراوان مي‌شود.

در آغاز فصل تابستان اين صحبت‌ها به يك نگراني عمومي تبديل مي‌شود تا آنجا كه در بسياري از كشورهاي جهان بويژه مناطقي كه به خط استوا نزديك‌تر هستند، هشدارهاي عمومي ‌به مردم داده مي‌شود تا كمتر در معرض نور مستقيم خورشيد قرار گيرند.
خورشيد مانند هر ستاره ديگري در كيهان، منبع كامل توليد امواج الكترومغناطيسي است. يعني طيف كاملي‌ از امواج راديويي تا اشعه‌ايكس و گاما از خورشيد تابيده مي‌شوند.به لطف سپرهاي تدافعي متعدد، زمين در برابر امواج خطرناك اين طيف وسيع مصون است و تنها نورمرئي و امواج راديويي اجازه عبور از سپر جو زمين را دارند،‌ اما زماني كه زاويه تابش خورشيد به خط قائم نزديك‌تر مي‌شود، بخشي از گستره امواج ماوراءبنفش راه به درون باز كرده و زمان خطرناكي را براي در آفتاب ماندن ايجاد مي‌كنند.
سوختگي، التهاب و سرطان‌هاي پوستي از جمله پيامدهاي قرار گرفتن در معرض نور قوي خورشيد در مواقعي است كه ضريب نفوذ اشعه ماوراءبنفش به ميزان قابل توجهي افزايش پيدا مي‌كند. اما براستي چرا اين اشعه كه همواره در اطراف ما وجود دارد، تا اين حد مي‌تواند خطرناك باشد؟
پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد در 3 طبقه‌بندي مختلف UVA، UVB، و UVC قرار مي‌گيرند كه هر يك اثرگذاري متفاوتي نيز بر بدن انسان دارند.
فقط پرتوهاي ماوراءبنفش UVA و UVB از لايه ازن عبور كرده و به همين خاطر است كه هشدارها ‌تنها اين دو دسته را در بر مي‌گيرند. پرتوهاي UVC كه البته آنها نيز خطرناك هستند نمي‌توانند از لايه ازن عبور كرده و به سطح زمين برسند و به همين دليل است كه مورد توجه پزشكان و محققان قرار ندارند.
در ميان 3 گروه عمده اين نوع پرتوها، پرتوهاي UVB عامل عمده سوختگي‌هاي خورشيدي به شمار مي‌آيند. اين دسته از پرتوها به وسيله لايه فوقاني پوست كه از آن به پوست بيروني ياد مي‌شود جذب مي‌شوند
ضخامت اين لايه با ضخامت الياف نازك ابريشمي ‌قابل مقايسه است و به همين دليل است كه پرتوهاي UVB براحتي درون آن نفوذ مي‌كنند. همزمان با نفوذ اين پرتوها سلول‌هايي كه به آنها ملانوكيت گفته مي‌شود و به پوست رنگ مي‌دهند، تحت تأثير قرار گرفته و فعال مي‌شوند. اين دسته از پرتوهاي ماوراءبنفش كوتاه‌تر از پرتوهاي نوع UVA بوده و در فصل تابستان يعني زماني كه خورشيد با زاويه قائم‌تري به زمين مي‌تابد، فرصت مناسبي براي فرار از دست لايه ازن پيدا كرده و به همين دليل سطح نفوذ نها افزايش قابل توجهي مي‌بايد.
اما از پرتوهاي UVA و تأثيرگذاري آنها بر سلامت بدن چه مي‌دانيم؟ مطالعات دانشمندان نشان مي‌دهد اين دسته از پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد كه طول موج بلندتري از دسته UVB دارند بيشتر به عمق پوست نفوذ مي‌كنند با اين حال احتمال كمتري دارد كه عامل سوختگي‌هاي پوستي شوند، اما فراموش نكنيم كه از اين دسته از پرتوها به عنوان عامل اصلي لكه‌هاي پوستي مرتبط با پيري، از دست رفتن خاصيت كشساني پوست و ايجاد چين و چروك در آن ياد مي‌شود. در كل مي‌توان پرتوهاي UVA را عامل شماره يك پيري ظاهري زودرس ناميد.
زماني كه صحبت از سرطان‌هاي پوستي مي‌شود نيز اين پرتوها مظنون شماره يك قلمداد مي‌شوند. قرار داشتن در معرض پرتوهاي UVA و UVB هر دو مي‌تواند به سرطان پوست منجر شود كه به نوبت خوش خيم و بدخيم خواهند بود.
تحقيقات اخير دانشمندان نشان مي‌دهد قرار داشتن در معرض پرتوهاي UVA نه تنها موجب افزايش اثرات سرطان‌زاي پرتوهاي UVB مي‌شود، بلكه ممكن است مستقيما سرطان‌هاي پوستي نظير ملانوما را نيز به همراه داشته باشد. البته ابتلا به سرطان تنها نتيجه قرار گرفتن براي مدت طولاني در معرض پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد نيست.
تضعيف سيستم ايمني بدن يكي از مهم‌ترين نگراني‌هاي دانشمندان است به طوري كه از آن به عنوان مقدمه‌اي براي ابتلا به ساير بيماري‌ها ياد مي‌شود.
اين پرتوها توزيع طبيعي و عملكرد سلول‌هاي سفيد خوني را دستخوش تغيير مي‌كنند. اين سلول‌ها از اهميت حياتي برخوردارند چون نسبت به جراحات ناشي از قرار گرفتن براي مدت طولاني در برابر پرتوهاي خورشيد از خود واكنش نشان مي‌دهند
شاخص UV
شنايي با شدت پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد در مواقع مختلف سال مي‌تواند به افراد در مصون نگاه داشتن خود در برابر مضرات آنها كمك زيادي كند. از اين رو شاخصي موسوم به شاخص UV تعريف شده است كه بر اساس آن مي‌توان شدت اين پرتوها را بررسي كرده و درخصوص قرار گرفتن در مجاورت نور خورشيد يا دوري كردن از آن تصميم مناسبي اتخاذ كرد.
شاخص UV يك اندازه‌گيري استاندارد بين‌المللي از شدت اين پرتوهاست كه براي مكاني خاص در مواقع مشخصي از سال ارائه مي‌شود. در بسياري از كشورهاي جهان اين شاخص در لابه‌لاي گزارش آب و هوا در اختيار مردم قرار مي‌گيرد. زماني كه اين شاخص روي عدد 3 يا بالاتر از آن قرار مي‌گيرد سازمان‌هاي مرتبط با سلامت عمومي ‌به افراد پيشنهاد مي‌كنند با استفاده از عينك‌هاي آفتابي تاييد شده و استفاده از كلاه از بدن خود در برابر پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد محافظت كنند.
هر چه عدد مربوط به شاخص UV بالاتر باشد پوست در مدت زمان كمتري دچار التهاب و سوختگي مي‌شود. مطالعات نشان مي‌دهند در مواقعي كه شاخص بالاتر از عدد 9 است سوختگي در كمتر از 15 دقيقه صورت مي‌گيرد حال آن‌كه ممكن است احساس كنيد پوستتان تنها كمي ‌ملهتب شده است. در مواقعي كه شاخص بين 7 تا 9 قرار دارد سوختگي‌ حدود 20 دقيقه و زماني كه شاخص بين 4 تا 7 قرار دارد ‌ حدود نيم ساعت صورت مي‌گيرد. در مواردي هم كه شاخص UV كمتر از 4 باشد سوختگي پوستي ناشي از پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد در بازه زماني بيش از يك ساعت روي مي‌دهد.
شاخص UV يك اندازه‌گيري استاندارد بين‌المللي از شدت اين پرتوهاست كه براي مكاني خاص در مواقع مشخصي از سال ارائه مي‌شود.
اكنون اين پرسش مطرح مي‌شود كه سوختگي ناشي از قرار گرفتن در معرض پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد در سراسر نقاط زمين كه شاخص يكساني دارند مشابه است؟ پاسخ منفي است. تحقيقات نشان مي‌دهند يك‌سري فاكتورها در اين فرآيند تأثيرگذار هستند. عرض جغرافيايي نخستين مورد در اين سري است به طوري كه هرچه به خط استوا نزديك‌تر باشيد در برابر سطح بالاتري از پرتوهاي ماوراءبنفش خورشيد قرار داريد.
به همين دليل است كه ساكنان مناطق نزديك به خط استوا نظير مردم ساكن آفريقا، بخش‌هايي از خاورميانه و آمريكاي لاتين پوستي تيره‌تر دارند. ارتفاع خورشيد در آسمان نيز فاكتور مهم ديگري است. تحقيقات نشان مي‌دهند هر چه خورشيد عمودي‌تر بتابد، پرتوهاي UV از شدت بيشتري برخوردار مي‌شوند.
منبع : تبیان